Kto to jest kombatant?

data publikacji: 1 września 2025

W powszechnej świadomości kombatant to uczestnik wojny – żołnierz z karabinem, partyzant w lesie, powstaniec w ruinach miasta. Jednak w świetle Ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku, tzw. Ustawy Lutowej, definicja ta nabiera głębszego, często bolesnego sensu.

Kombatantem jest bowiem każdy, kto w latach 1944–1989 działał na rzecz niepodległości Polski i z tego powodu był represjonowany – skazany, internowany, deportowany, bity i więziony, prześladowany. I to właśnie tym osobom – bohaterom oporu wobec komunistycznego reżimu – należy się dziś zadośćuczynienie i odszkodowanie.

Kombatant w świetle Ustawy Lutowej

Ustawa z 23 lutego 1991 roku (Dz.U. 1991 Nr 34 poz. 149) stanowi fundament prawny, na mocy którego unieważnia się wyroki i decyzje represyjne wydane przeciwko osobom, które działały na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy, dotyczy to:

„orzeczeń wydanych […] od 1 stycznia 1944 r. do 31 grudnia 1989 r., jeżeli czyn zarzucony lub przypisany był związany z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego albo orzeczenie wydano z powodu takiej działalności”.

Oznacza to, że kombatantem – w rozumieniu tej ustawy – może być osoba, która:

**walczyła w organizacjach niepodległościowych (**AK, WiN, NSZ, NZW),
kolportowała ulotki, prowadziła działalność opozycyjną w PRL,
uczestniczyła w strajkach i demonstracjach,
ukrywała działaczy lub partyzantów,
była internowana w stanie wojennym,
została skazana z powodów politycznych.

Represje, które tworzą kombatanta

Kombatantem jest ten, kto cierpiał za Polskę. Represje objęte Ustawą Lutową obejmują m.in.:

skazania sądowe – za działalność niepodległościową, druk ulotek, udział w strajkach,
aresztowania i przesłuchania przez UB, SB, MO,
internowanie w czasie stanu wojennego (np. w Strzebielinku, Iławie, Kwidzynie),
przymusową służbę wojskową jako represję (np. bataliony specjalne 1982–1983),
deportowania w głąb ZSRR.

Nie tylko oni – kombatantami są też ich bliscy

Ustawa przewiduje, że zadośćuczynienie i odszkodowanie przysługują także dzieciom i małżonkom represjonowanych, jeżeli:

dziecko przebywało z matką w więzieniu lub była ona w ciąży w czasie odbywania kary (art. 8b),
osoba represjonowana zmarła – wówczas roszczenia przechodzą na małżonka, dzieci i rodziców (art. 8 ust. 1),
osoba represjonowana nie może działać osobiście – np. z powodu choroby – wtedy bliscy mogą wystąpić w jej imieniu.

Dlaczego warto? – unieważnienie wyroku to nie tylko formalność

1. Przywrócenie godności

Unieważnienie niesłusznego wyroku to symboliczne uniewinnienie i potwierdzenie, że to nie kombatant był przestępcą, lecz państwo komunistyczne działało bezprawnie. To moralna rehabilitacja.

2. Zadośćuczynienie i odszkodowanie

Po unieważnieniu orzeczenia, represjonowanemu przysługuje:

zadośćuczynienie za krzywdę – za cierpienie fizyczne i psychiczne,
odszkodowanie za stratę – np. utracone dochody, niemożność pracy, koszty leczenia.

Zgodnie z art. 8 ustawy, są to środki wypłacane z budżetu państwa – z pieniędzy publicznych, a nie z majątku osoby represjonowanej.

Pomoc w „Za Wolność” – z szacunkiem dla historii

W „Za Wolność” pomagamy byłym działaczom opozycji, ich rodzinom i potomkom:

zdobyć dokumenty archiwalne z sądów, instytucji, archiwów państwowych,
uzyskać zaświadczenia lekarskie potwierdzające skutki represji,
przeprowadzić całą sprawę sądową – od A do Z.

Działamy na zasadzie success fee – czyli nasze wynagrodzenie to procent od wygranej kwoty, a klient nie ponosi żadnych kosztów z góry.

Nie ryzykujesz niczym – jeśli nie wygramy sprawy, nie płacisz ani złotówki.

Kombatant – to brzmi dumnie

Być kombatantem, to znaczy stać po stronie wolności, prawdy i niepodległości, nawet jeśli przyszło za to zapłacić więzieniem, szykanami czy bólem.

Dziś państwo polskie – wolne i suwerenne – ma obowiązek przyznać rację tym, którzy walczyli, gdy było zniewolone.

Jeśli Ty lub Twoi bliscy padliście ofiarą represji komunistycznych – masz prawo do godnego zadośćuczynienia.