powrót do pozostałych wpisówdata publikacji: 11 czerwca 2025
Lata 1944–1989 to czas, gdy w Polsce wielu odważnych ludzi doświadczało prześladowań, więzienia i szykan tylko dlatego, że nie godzili się na zniewolenie Ojczyzny. Walczyli o wolność – w Armii Krajowej, partyzantce, WiN, Solidarności, czy nawet po prostu wspierając działalność niepodległościową. Dziś ich ofiara może być doceniona również w wymiarze prawnym. Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. – znana jako Ustawa Lutowa – daje możliwość przywrócenia godności i uzyskania zadośćuczynienia oraz odszkodowania za doznane krzywdy.
To nie tylko dokument prawny. To moralna deklaracja państwa, że ofiary komunistycznych represji nie zostały zapomniane.
Na mocy tej ustawy sąd może uznać za nieważne orzeczenia wydane przez sądy i inne organy PRL, jeśli dotyczyły one działalności na rzecz niepodległości Polski. Stwierdzenie nieważności traktowane jest na równi z uniewinnieniem. To z kolei otwiera drogę do dochodzenia zadośćuczynienia za cierpienia oraz odszkodowania za straty materialne.
Odszkodowanie należy się również w przypadkach takich jak:
Prawo przewiduje też rekompensatę dla bliskich zmarłych represjonowanych – w szczególności małżonków, dzieci i rodziców.
Pierwszym i kluczowym krokiem jest wystąpienie do sądu z wnioskiem o unieważnienie wyroku wydanego za działalność niepodległościową. Może to zrobić:
Wniosek trafia do właściwego sądu okręgowego, który analizuje akta i podejmuje decyzję na posiedzeniu. Gdy orzeczenie zostaje uznane za nieważne – pokrzywdzony formalnie odzyskuje dobre imię.
Po stwierdzeniu nieważności można wystąpić z roszczeniem finansowym. Wniosek składany jest w tym samym sądzie, a czas na jego złożenie to 10 lat od uprawomocnienia się orzeczenia. W szczególnych przypadkach – np. gdy represja miała miejsce bez formalnego wyroku – roszczenie nie ulega przedawnieniu.
Sąd rozpatruje sprawę, biorąc pod uwagę:
Ważne: Sąd może także orzec o:
Zadośćuczynienie ma charakter niematerialny – to wynagrodzenie za ból, strach, upokorzenie. Dotyczy wewnętrznych przeżyć, które towarzyszyły represjonowanemu – jak życie w odosobnieniu, rozłąka z rodziną, stygmatyzacja społeczna.
Odszkodowanie dotyczy strat materialnych – np. utraty majątku, niemożności pracy w zawodzie, konfiskaty mienia. Czasem również związane jest z późniejszymi problemami zdrowotnymi będącymi skutkiem represji.
Postępowanie wymaga dobrej znajomości prawa, historii represji i doświadczenia w pozyskiwaniu dokumentów. Dlatego wiele osób korzysta z pomocy profesjonalnych pełnomocników. W fundacji Za Wolność od lat wspieramy rodziny represjonowanych, działaczy podziemia i ich potomków.
Oferujemy pomoc:
Nie trzeba być prawnikiem ani znać przepisów – wystarczy się do nas zgłosić. My zajmiemy się resztą.
Nie chodzi tylko o pieniądze. Chodzi o prawne i moralne przywrócenie godności, o uznanie, że walka o wolność miała sens, a cierpienie nie zostało zapomniane. Ustawa Lutowa to symboliczna sprawiedliwość. Ale by jej doświadczyć – trzeba po nią sięgnąć.
Dla wielu rodzin to również szansa, by uhonorować pamięć tych, którzy już o swoje prawa upomnieć się nie mogą.
Jeśli Ty, Twoi bliscy lub przodkowie doświadczyli krzywdy z rąk komunistycznego aparatu władzy – nie jesteście sami. Ustawa Lutowa daje Wam prawo do rekompensaty, a kancelaria Za Wolność pomoże Wam to prawo zrealizować.
Zgłoś się do nas. Razem zawalczymy o sprawiedliwość. Bo wolność ma swoją cenę – a historia nie może milczeć.
Nie pozwól, by represje komunistyczne z lat 1944-1989 za walkę o wolną Polskę pozostał bez echa. Możesz unieważnić fałszywy komunistyczny wyrok. Zgodnie z polskim prawem możesz też otrzymać zadośćuczynienie i odszkodowanie.
Pamiętaj! Wspólnie walczymy za wolność!
